İndirim ve İskonto Hesaplama

İndirim, ürün veya hizmetin liste fiyatından yapılan doğrudan fiyat düşüşüdür. İskonto ise genellikle toplu alım, peşin ödeme gibi özel durumlarda uygulanan ek indirimdir. İskontolar çoğunlukla ticari işlemlerde kullanılır ve fatura üzerinde gösterilir.

İndirim oranı hesaplamak için şu formül kullanılır: (İndirim Tutarı ÷ Normal Fiyat) × 100. Örneğin, 100 TL'lik bir ürün 80 TL'ye düşmüşse, indirim tutarı 20 TL'dir. İndirim oranı: (20 ÷ 100) × 100 = %20 olur.

İndirimli fiyatı hesaplamak için önce indirim tutarını bulup normal fiyattan çıkarmanız gerekir. İndirim tutarı = Normal Fiyat × (İndirim Oranı ÷ 100). İndirimli Fiyat = Normal Fiyat - İndirim Tutarı. Örneğin, 100 TL'lik ürüne %20 indirim uygulanırsa: İndirim Tutarı = 100 × (20 ÷ 100) = 20 TL, İndirimli Fiyat = 100 - 20 = 80 TL olur.

Zincirleme iskonto, birden fazla iskontonun ardışık olarak uygulanmasıdır. Her iskonto bir önceki tutarın üzerinden hesaplanır. Örneğin, 1000 TL'lik ürüne önce %10, sonra %5 iskonto uygulanırsa: İlk iskonto sonrası: 1000 × (1 - 0.10) = 900 TL, İkinci iskonto sonrası: 900 × (1 - 0.05) = 855 TL olur.

İskonto faturada genellikle ara toplam tutarından sonra ayrı bir satır olarak gösterilir. Örneğin: Ara Toplam: 1000 TL, İskonto (%10): -100 TL, KDV Matrahı: 900 TL şeklinde. İskonto türü (ticari, peşin ödeme vb.) ve oranı da belirtilmelidir.

İndirimli fiyat ve indirim oranından normal fiyatı hesaplamak için: Normal Fiyat = İndirimli Fiyat ÷ (1 - İndirim Oranı ÷ 100) formülü kullanılır. Örneğin, %20 indirimle 80 TL'ye satılan ürünün normal fiyatı: 80 ÷ (1 - 20 ÷ 100) = 80 ÷ 0.8 = 100 TL'dir.

Evet, iskonto KDV matrahını etkiler. İskonto tutarı, KDV hesaplanmadan önce toplam tutardan düşülür. Örneğin, 1000 TL'lik ürüne %10 iskonto uygulanırsa, KDV matrahı 900 TL olur ve KDV bu tutar üzerinden hesaplanır.

Başlıca iskonto türleri şunlardır: 1) Miktar iskontosu: Toplu alımlarda uygulanan indirim, 2) Peşin ödeme iskontosu: Erken ödemelerde verilen indirim, 3) Ticari iskonto: Aracı kurumlara verilen indirim, 4) Sezonluk iskonto: Sezon sonu indirimleri, 5) Özel müşteri iskontosu: Düzenli müşterilere uygulanan indirim.

İndirim hesaplarken şu noktalara dikkat edilmelidir: 1) KDV dahil/hariç durumu, 2) İndirim oranının doğru girilmesi, 3) Yuvarlamalar, 4) Zincirleme indirimlerin sırası, 5) İskonto türünün belirlenmesi, 6) Fatura üzerinde gösterim şekli, 7) Yasal sınırlamalar ve düzenlemeler.

Muhasebede indirim ve iskontolar "611 Satış İskontoları" hesabında takip edilir. Satış yapıldığında önce brüt tutar kaydedilir, sonra iskonto tutarı bu hesaba alacak kaydedilir. Alış iskontolarında ise "602 Diğer İndirimler" hesabı kullanılır. KDV matrahı iskonto düşüldükten sonraki tutar üzerinden hesaplanır.